Kimyasal Fabrikalarda Yangın Riskleri ve Etkili Söndürme Sistemleri

Kimyasal fabrikalar, yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin işlendiği yüksek riskli tesislerdir. Bu nedenle, bu tür tesislerde yangın güvenliği sıradan önlemlerle değil, ileri teknoloji yangın algılama ve söndürme sistemleriyle sağlanmalıdır. Bu makalede kimyasal tesislerdeki yangın türleri, uygun söndürme sistemleri, dedektör ve alarm sistemleri ile ulusal/uluslararası mevzuatlar teknik detaylarla birlikte ele alınacaktır.

Kimyasal Fabrikalarda Yangın Riski Neden Yüksektir?

Kimyasal üretim ve depolama tesislerinde karşılaşılan başlıca risk faktörleri:

Alevlenebilir sıvı ve gazlar (B ve C sınıfı maddeler)
Statik elektrik ve açık alev kaynakları
Yüksek ısı altında reaksiyona giren kimyasallar
Kapalı ortamlarda buhar birikmesiyle patlama riski

Bu faktörler, yangının hızla yayılmasına ve zincirleme reaksiyonlara neden olabilir. Bu nedenle özel mühendislik çözümleri gereklidir.

Yangın Sınıfları Nelerdir? (ABC Yangınları)

Kimyasal tesislerde genellikle aşağıdaki yangın sınıfları görülür:

A Sınıfı: Kağıt, plastik, ambalaj gibi katı maddeler
B Sınıfı: Alkol, çözücüler, boyalar, yağlar gibi yanıcı sıvılar
C Sınıfı: LPG, propan, metan gibi yanıcı gazlar

🔍 Sıkça Sorulan Soru:
B sınıfı yangınlara neden olan maddeler nelerdir?
B sınıfı yangınlar; tiner, benzin, alkol, boya ve solvent gibi yanıcı sıvılarla başlar. Kimyasal tesislerde en yaygın yangın tipidir.

Kimyasal Tesislerde Kullanılan Yangın Söndürme Sistemleri

1. FM200 veya NOVEC 1230 Gazlı Söndürme Sistemleri

Elektrik panoları, laboratuvarlar ve kontrol odalarında kullanılır.
Kalıntı bırakmadan yangını bastırır.
Elektronik donanıma zarar vermez.
TS EN 15004 ve NFPA 2001 standardına uygundur.

2. Köpüklü Söndürme Sistemleri (Low / High Expansion Foam)

Yanıcı sıvıların depolandığı alanlarda kullanılır.
Yakıtın üzerini kaplayarak oksijenle temasını keser.
Su ile etkileşime girmemesi gereken kimyasallar için uygundur.

3. Kuru Kimyevi Toz Sistemleri (ABC Toz)

Açık alandaki sıvı/gaz yangınlarında etkilidir.
Taşınabilir ünitelerde ve sabit sistemlerde kullanılır.
Yangının hızlı yayılmasını engeller.

4. Sprinkler Sistemleri (Deluge veya Pre-action)

Patlama riski olan ortamlarda ön tepkili (pre-action) sistemler tercih edilir.
Yalnızca belirli sıcaklıkta aktive olur, yanlış boşalma önlenir.
Tehlikeli alanlarda su yerine köpükle entegre çalışabilir.

Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri

Kimyasal tesislerde yangın algılama sistemlerinin hassas olması gerekir:

Alev dedektörleri, patlama öncesi parlamayı hızlı algılar.
Gaz dedektörleri, zehirli veya patlayıcı gazları tespit eder.
Adresli yangın alarm sistemleri, olay yerini kesin olarak bildirir.
BMS entegrasyonu, tahliye ve havalandırma sistemleriyle koordineli çalışır.

Kimyasal Yangınlarda Hangi Tüp Kullanılır?

Kimyasal yangınlar için kuru kimyevi tozlu veya köpüklü yangın söndürücüler kullanılır. Özellikle B ve C sınıfı yangınlara karşı etkili olan bu tüpler:

Tozlu tüpler: Çok yönlü, hızlı etki sağlar. (ABC Toz)

Köpüklü tüpler: Sıvı yakıt yangınlarında yüzeyi kaplayarak yangını boğar.

Yasal Mevzuat ve Standartlar

Kimyasal tesislerde yangın güvenliği aşağıdaki standartlara tabidir:

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (BYKHY)
NFPA 30: Yanıcı sıvıların depolanması standardı
TS EN 13565-2: Köpüklü söndürme sistemleri
NFPA 12 / 2001: Gazlı söndürme sistemleri için standartlar

Bu standartlara uyum hem yasal zorunluluk hem de sigorta geçerliliği açısından kritik önemdedir.

Proje Yöneticileri İçin Tavsiyeler

Tesisin her bölümü için ayrıntılı yangın risk analizi yapılmalı.
Kimyasal uyumluluk esas alınarak uygun söndürücü seçilmeli.
Sistemler ATEX bölgelere uygun olarak tasarlanmalı.
Periyodik test, deneme boşaltmaları ve eğitim süreçleri işletilmeli.

Sonuç: Kimyasal Tesisler Yüksek Riskli Ortamlardır

Kimyasal tesislerde yangınla mücadele sadece bir zorunluluk değil, hayati bir yatırımdır. Parlayıcı gazlar, yanıcı sıvılar ve reaktif maddelerle çalışılan bu ortamlarda doğru yangın söndürme sistemleri ile iş sürekliliği ve çalışan güvenliği sağlanabilir.

Limit Endüstri Makine A.Ş. olarak, kimyasal tesislere özel projelendirme, montaj ve bakım hizmetleri sunmaktayız. Saha keşfi ve sistem tasarımı için uzman ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.

Kimyasal Fabrikalarda Yangın Riskleri ve Etkili Söndürme Sistemleri